Przejdź do serwisu tematycznego

Sport

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

2024-11-07

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji, między…

Dotknąć przestworzy, czyli o paralotniarstwie słów kilka – wywiad z Peterem „Peru” Chrzanowskim

2024-11-07

Zacznijmy od banału: człowiek od zawsze marzył o lataniu. Na przestrzeni wieków próby kolonizacji przestworzy podejmowali przeróżni konstruktorzy, z lepszym lub gorszym skutkiem. W końcu jednak…

Mistrzostwa Świata 2023 w Orientacji Precyzyjnej – relacja

2023-07-23

Początek wakacji to w tym roku intensywny okres w środowisku orienteeringowym. W lipcu odbyły się m.in. Mistrzostwa Czech oraz Mistrzostwa Świata w Orientacji Precyzyjnej, których gospodarzem również byli…

Fenix HM23 Runmaggedon – limitowana edycja lekkiej czołówki

2023-06-01

W sklepie Kolba dostępna jest lekka latarka czołowa Fenix HM23 limitowanej edycji Runmageddon. Miniaturowe urządzenie może być używane osobno bez opaski, wyposażone…

Buty motocyklowe Bates SP500 – recenzja

2021-04-06

Bates Footwear to producent specjalistycznego obuwia dla wojska, służb mundurowych i cywilnych zakładów produkcyjnych. Niedawno przedsiębiorstwo będące częścią grupy Wolverine Worldwide rozszerzyło…

Polaris RZR S 1000 EPS – Terenowa brzytwa

2021-03-23

A gdyby tak rzucić wszystko i wyjechać w przysłowiowe Bieszczady? Najlepiej w doborowym towarzystwie. Aby w pełni docenić otoczenie trzeba wpierw zjechać z asfaltu i zapuścić się w bezdroża. Przydałby…

ROMET

Rowery w świetnej promocji. Przoduje elektryczny ROMET

2024-05-08

Romet jest aktualnie największym polskim producentem rowerów. Oferuje szeroki wybór jednośladów z różnych popularnych kategorii. Ich oferta obejmuje rowery górskie, gravele,…

Mateusz Waligóra

Mateusz Waligóra – z poziomu morza na Mount Everest

2024-04-11

Kiedy Mateusz Waligóra, polski wspinacz, wyruszał na Mount Everest, postawił sobie za cel wspiąć się tam jedynie z użyciem siły swoich mięśni. Za nim…

Dotknąć przestworzy, czyli o paralotniarstwie słów kilka – wywiad z Peterem „Peru” Chrzanowskim

2024-11-07

Zacznijmy od banału: człowiek od zawsze marzył o lataniu. Na przestrzeni wieków próby kolonizacji przestworzy podejmowali przeróżni konstruktorzy, z lepszym lub gorszym skutkiem. W końcu jednak…

Tatry

Podtopione szlaki w Tatrach. Niebiezpieczna sytuacja się utrzymuje

2024-08-26

W Tatrach panują obecnie wymagające warunki na szlakach, głównie za sprawą intensywnych opadów deszczu. Intensywne deszcze sprawiły, że szlaki są podtopione. Nawierzchnie wielu szlaków są mokre,…

Gdańsk

EkoKajak na Motławie. Darmowe pływanie za sprzątanie

2024-07-18

Przepis na udany dzień w Gdańsku? EkoKajak! Ta akcja wpisuje się już w Gdańsk na dobre: wystartowała w tym roku po raz czwarty. Gdański Ośrodek Sportu oferuje…

WOPR

Czy trzeba nosić kamizelkę nad morzem? WOPR apeluje

2024-07-11

Wakacje w pełni, a Polacy chętnie spędzają czas nad wodą, co skłoniło ratowników WOPR z Sopotu do zaapelowania o bezpieczeństwo. “Wykonanie tego zadania lub nie, może zdecydować…

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

2024-11-07

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji, między…

Szerpowie Nadziei. Zbiórka na szczytny cel

2024-06-03

Czy będąc osobą z niepełnosprawnościami, można wyruszyć w Tatry i zdobywać szczyty? To możliwe, jednak trzeba liczyć na sprawdzonych pomocników. Szerpowie Nadziei organizują takie wyprawy. Uruchomili…

Poradnik samoobrony – część 2

2021-05-18

W poprzednim odcinku  rozpocząłem cykl artykułów związany z szeroko rozumianą samoobroną. Poruszyłem wówczas aspekt prawny, przeanalizowałem sytuację niebezpieczną (próba kradzieży) i przedstawiłem kilka…

Poradnik samoobrony – część 1

2021-05-12

Kiedy słyszymy słowo samoobrona, zazwyczaj kojarzy nam się z walka związaną z obroną siebie, swoich bliskich lub dobra powierzonego nam pod opiekę. Rozszerzając…

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

2024-11-07

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji, między…

XXIV Dni Lajtowe w Zakopanem już 9 listopada! Wywiad z Bogusławem Magrelem

2024-10-03

W dniach 9-11 listopada 2024 roku w Zakopanem odbędzie się XXIV edycja festiwalu Dni Lajtowe, organizowanego przez Polski Klub Alpejski. Wydarzenie bogate będzie…

Relaks

Floryda – Vailant Air Command

2024-11-02

Kręcąc się w okolicy Kennedy Space Center i miejscowości Titusville warto odwiedzić muzeum lotnicze Valiant Air Command. Znajduje się ono w zasadzie przy…

Floryda – Kennedy Space Center

2024-10-26

Właśnie wróciliśmy z kolejnej podróży po USA. Kolejnej w tym roku. Mam totalne zaległości w pisaniu. Do opisania została jeszcze Floryda odwiedzona w kwietniu. Obiecałem sobie,…

Butelki Wildo sposobem na awantury przy pakowaniu

2024-09-19

Mając w pamięci podobne doświadczenia z ubiegłego roku, oraz to, że dzieciaki miały (i mają nadal) fazę na posiadanie tych samych rzeczy, ale nie takich samych, wpadłem na pomysł,…

Gra Miejska Łowcy Beboków Katowice

Nowa gra miejska dla rodzin. Katowice poszukują „Beboków”

2024-02-29

Katowice są wyjątkowym, choć niedocenianym turystycznie miastem. Nowa gra miejska dla całych rodzin w Katowicach polegająca na poszukiwaniu figur “Beboków” może przyciągnąć do miasta…

Jak robić zdjęcia na wakacjach, żeby nie zapłacić grzywny? Poradnik

2024-05-30

Fotografowanie na wakacjach to nie tylko rejestrowanie pięknych widoków, ale także szacunek dla lokalnych zwyczajów, zasad i ochrony przyrody. Przestrzeganie tych wskazówek zapewni, że Twoje doświadczenia fotograficzne będą…

Jesień w lesie – co, gdzie i jak! Poradnik leśnego podglądacza

2023-10-09

Jesień stoi za progiem, a wraz z nią niesamowite możliwości obserwacji przyrody. Dziś trochę o tym jak i co można podglądać w tym niezwykle barwnym i intensywnym okresie…

Gra Miejska Łowcy Beboków Katowice

Nowa gra miejska dla rodzin. Katowice poszukują „Beboków”

2024-02-29

Katowice są wyjątkowym, choć niedocenianym turystycznie miastem. Nowa gra miejska dla całych rodzin w Katowicach polegająca na poszukiwaniu figur “Beboków” może przyciągnąć do miasta…

Patrol. Gra fabularna o wojnie w Wietnamie

2021-10-01

A gdyby móc się przenieść w lata 60. i samemu wziąć udział w największej wojnie na Półwyspie Indochińskim? Czy chcielibyście ruszyć do walki w ofensywie Tet? Poczuć na skórze wilgoć…

Recenzja książki Kremlowski Odwet – wojna hybrydowa w literaturze militarnej

2024-09-01

Kremlowski odwet Antoniego Langera to książka, która trzyma czytelnika w napięciu od pierwszej do ostatniej strony. Langer, znany z literatury militarnej, po raz kolejny udowadnia, że jest mistrzem…

okładka książki Norwegia oczami Łowców Zórz. Opowieści z dalekiej Północy

Norwegia oczami Łowców Zórz. Opowieści z dalekiej Północy

2023-08-22

Wikingowie, łososie, fiordy, zimno, trolle i zorze polarne to dość nieszablonowa drużyna skojarzeń odnoszących się do jednego kraju. Mowa rzecz jasna o Norwegii, której surowość…

rafy

Bielactwo rafy koralowej. Przyrodniczy cud świata zamiera

2024-08-29

Wybrzeża Hurghady znane są z dużych obszarów rafy koralowej, łatwo dostępnej dla turystów. Niektóre obszary raf- do tej pory mieniących się pełną gamą niespotykanych…

Pogoda na wrzesień

Zaplanuj sobie urlop. Jaka pogoda na wrzesień?

2024-08-28

Pogoda na najbliższe dni zapowiada się upalnie. Mimo prognozy, że dopiero od dzisiaj fala gorąca zacznie do nas wracać, już wczoraj mogliśmy nacieszyć się…

Spodnie OTP i UTP od Helikona: porównanie. Które portki wybrać?

2024-10-24

W dzisiejszym wpisie biorę na warsztat dwa najpopularniejsze modele spodni od firmy Helikon-Tex: Women’s UTP Resized oraz Women’s OTP. Porównuję wygodę, komfort, kolorystykę, zastosowanie,…

Helikon-Tex Gunfighter. Softshell w góry i na Mazury

2024-10-24

Softshell, który miał posłużyć mi głównie do testów (ja i odzież outdoorowa?!) stał się moją główną jesienną odzieżą wierzchnią. Jest ogólnie przyjemny dla oka i ciała,…

Floryda – Vailant Air Command

2024-11-02

Kręcąc się w okolicy Kennedy Space Center i miejscowości Titusville warto odwiedzić muzeum lotnicze Valiant Air Command. Znajduje się ono w zasadzie przy…

Floryda – Kennedy Space Center

2024-10-26

Właśnie wróciliśmy z kolejnej podróży po USA. Kolejnej w tym roku. Mam totalne zaległości w pisaniu. Do opisania została jeszcze Floryda odwiedzona w kwietniu. Obiecałem sobie,…

Turystyka

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

2024-11-07

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji, między…

Lekkie chest rigi 5.11 Tactical

2024-11-07

Chest rig to rodzaj platformy noszonej na klatce piersiowej, służącej do przenoszenia oporządzenia. Stosuje się go od kilkudziesięciu lat. Pierwotnie używany głownie przez żołnierzy armii chińskiej,…

Floryda – Vailant Air Command

2024-11-02

Kręcąc się w okolicy Kennedy Space Center i miejscowości Titusville warto odwiedzić muzeum lotnicze Valiant Air Command. Znajduje się ono w zasadzie przy…

Floryda – Kennedy Space Center

2024-10-26

Właśnie wróciliśmy z kolejnej podróży po USA. Kolejnej w tym roku. Mam totalne zaległości w pisaniu. Do opisania została jeszcze Floryda odwiedzona w kwietniu. Obiecałem sobie,…

hotel

Co można zabrać z pokoju hotelowego? Podróżniczka wyjaśnia

2024-08-20

Aleksandra Najda, popularna podróżniczka z mediów społecznościowych, opublikowała film, w którym szczegółowo omawia, co można, a czego nie wolno zabierać z pokoju hotelowego. W swoim nagraniu odpowiada na pytanie,…

hamak

Turyści na gapę. Czy spanie w terenie jest legalne?

2024-07-24

Turyści są coraz to kreatywniejsi. Coraz częściej rozbijają namioty i hamaki w miejscowościach turystycznych, przede wszystkim w okolicach plaży. Trudno im się dziwić- ceny noclegów są coraz…

Spodnie OTP i UTP od Helikona: porównanie. Które portki wybrać?

2024-10-24

W dzisiejszym wpisie biorę na warsztat dwa najpopularniejsze modele spodni od firmy Helikon-Tex: Women’s UTP Resized oraz Women’s OTP. Porównuję wygodę, komfort, kolorystykę, zastosowanie,…

Bałtyk

“Czeska Chorwacja”. Bałtyk doceniony za granicą

2024-08-21

Turyści zza granicy z roku na rok coraz bardziej doceniają nasze polskie miejscowości jako kierunek na wakacje lub citybreak. Nie zdziwi nikogo, że najliczniejszą grupą…

Samochodem przez USA: Z LA do Teksasu, cz. 20: Capitol Reef

2024-08-29

Noc spędziliśmy zaraz przy miasteczku Torrey, w zasadzie na samym wjeździe do Parku Narodowego Capitol Reef. To już ostatni Park Narodowy na naszej trasie, ale tym…

Samochodem przez USA: Z LA do Teksasu, cz. 19: Bryce Canyon

2024-08-20

Kolejnego dnia rano, budzimy się i wyglądamy za okno. Piękne słońce, niemalże bezchmurne niebo. Idealny dzień na następną przygodę. Kierunek Bryce Canyon, z Page…

Floryda – Vailant Air Command

2024-11-02

Kręcąc się w okolicy Kennedy Space Center i miejscowości Titusville warto odwiedzić muzeum lotnicze Valiant Air Command. Znajduje się ono w zasadzie przy…

Floryda – Kennedy Space Center

2024-10-26

Właśnie wróciliśmy z kolejnej podróży po USA. Kolejnej w tym roku. Mam totalne zaległości w pisaniu. Do opisania została jeszcze Floryda odwiedzona w kwietniu. Obiecałem sobie,…

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

2024-11-07

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji, między…

Tatry

Podtopione szlaki w Tatrach. Niebiezpieczna sytuacja się utrzymuje

2024-08-26

W Tatrach panują obecnie wymagające warunki na szlakach, głównie za sprawą intensywnych opadów deszczu. Intensywne deszcze sprawiły, że szlaki są podtopione. Nawierzchnie wielu szlaków są mokre,…

Mumie

Fascynujące odkrycie w Egipcie. Znaleziono kolejne Mumie

2024-06-28

Archeolodzy w Egipcie nieustannie pracują nad odkrywaniem tajemnic starożytności. Najnowsze odkrycie to 33 grobowce rodzinne, które znaleziono na zachód od Asuanu. Egipsko-włoski zespół badaczy natknął…

Wizy do Chin

Zniesienie wizy do Chin. Co to dla nas oznacza?

2024-06-28

Rząd Chin zniósł wizy krótkoterminowe dla Polaków, co przyniesie znaczną oszczędność czasu i pieniędzy podróżnikom. Dzięki temu podróż do Chin stanie się znacznie…

Spodnie OTP i UTP od Helikona: porównanie. Które portki wybrać?

2024-10-24

W dzisiejszym wpisie biorę na warsztat dwa najpopularniejsze modele spodni od firmy Helikon-Tex: Women’s UTP Resized oraz Women’s OTP. Porównuję wygodę, komfort, kolorystykę, zastosowanie,…

Samochodem przez USA: Z LA do Teksasu, cz. 12: Albuquerque

2024-06-21

Po opuszczeniu National Museum of Nuclear Science and History mieliśmy w dalszym ciągu dużą część dnia do spędzenia w Albuquerque.

Haix

Haixy CONNEXIS Go. Co ja mam zrobić z tymi butami?

2024-09-29

Tytułowe pytanie nasunęło mi się rano, kiedy w końcu postanowiłam ubrać wspomniane Haixy na spacer do lasu. Wszak samo zdjęcie od producenta wskazuje, że są to buty bardziej…

Lornetka Vortex Vulture 10×56 HD

2024-05-19

Przyznam, że gdy pierwszy raz zetknąłem się z lornetką Vulture HD 10×56 od Vortexa, nie byłem przekonany, czy jest faktycznie tak superancka, jak świadczą pochlebne opinie na rozmaitych…

Torba Helikon-Tex Mission dostępna już w sprzedaży

2024-04-04

Nowość z targów IWA OutdoorClassics 2024 dostępna jest już w sprzedaży. Torba Mission stanowi dalekie rozwinięcie torby Rangemaster, wyróżniając się usztywnioną konstrukcją…

Kiwi Madeira

Aluminiowy kamper NEXSD One w aranżacji KIWI Madeira

2024-03-18

Zaprezentowany kamper NEXSD One łączy aerodynamiczną zabudowę kempingową zintegrowaną z bazą w postaci Volkswagena Craftera. W przeciwieństwie do kampera półzitegrowanego, gdzie szoferska i część mieszkalna…

Człowiek

Dotknąć przestworzy, czyli o paralotniarstwie słów kilka – wywiad z Peterem „Peru” Chrzanowskim

2024-11-07

Zacznijmy od banału: człowiek od zawsze marzył o lataniu. Na przestrzeni wieków próby kolonizacji przestworzy podejmowali przeróżni konstruktorzy, z lepszym lub gorszym skutkiem. W końcu jednak…

Lekkie chest rigi 5.11 Tactical

2024-11-07

Chest rig to rodzaj platformy noszonej na klatce piersiowej, służącej do przenoszenia oporządzenia. Stosuje się go od kilkudziesięciu lat. Pierwotnie używany głownie przez żołnierzy armii chińskiej,…

Raid od Helikon-Tex jako bluza do bushcraftu

2024-11-06

Nigdy nie byłem fanem koszul czy bluz mundurowych w użytku outdoorowym. Nadarzyła mi się jednak okazja przetestowania bluzy Raid od Helikon-Tex. I o ile jej projekt sprawdził…

Torba Helikon-Tex Alien Bag dostępna

2024-10-31

Zaprezentowana na targach IWA OutdoorClassics 2024 torba Alien Bag od Helikon-Tex jest już dostępna w sprzedaży. Jej 122 litrowa konstrukcja wyróżnia się możliwością…

Raid od Helikon-Tex jako bluza do bushcraftu

2024-11-06

Nigdy nie byłem fanem koszul czy bluz mundurowych w użytku outdoorowym. Nadarzyła mi się jednak okazja przetestowania bluzy Raid od Helikon-Tex. I o ile jej projekt sprawdził…

Torba Helikon-Tex Alien Bag dostępna

2024-10-31

Zaprezentowana na targach IWA OutdoorClassics 2024 torba Alien Bag od Helikon-Tex jest już dostępna w sprzedaży. Jej 122 litrowa konstrukcja wyróżnia się możliwością…

Gdańsk

EkoKajak na Motławie. Darmowe pływanie za sprzątanie

2024-07-18

Przepis na udany dzień w Gdańsku? EkoKajak! Ta akcja wpisuje się już w Gdańsk na dobre: wystartowała w tym roku po raz czwarty. Gdański Ośrodek Sportu oferuje…

Do czego służy siłownia?

2024-07-12

Od dzisiaj materiał przyjmuje formę podcastu pt. Elventure zaprasza: Na siłownię!. Będziecie mieli okazję nie tylko poczytać, ale też usłyszeć co Ola ma do powiedzenia na temat treningu. Po pakiecie porad…

Termosy Rockland Galaxy i Rocket – niezbędnik wędrowca

2024-10-15

Kubek gorącej kawy lub herbaty wczesną wiosną w górach smakuje jak nigdzie indziej. Jednak aby tego doświadczyć, najlepiej zabrać ze sobą termos.…

Trek’N Eat – test żywności liofilizowanej

2024-10-02

Przebywając wśród ludzi często wędrujących po górach, słyszałam o żywności liofilizowanej, zabieranej na dłuższe wyprawy trekkingowe. Jednak nigdy nie miałam okazji sama wypróbować tego…

Patagonia

Śmieciozoik. Patagonia stanęła do walki z fast fashion

2024-08-26

Patagonia w filmie “The Shitthropocene” ostrzega przed erą “taniego szajsu” i niekończącej się konsumpcji. Choć humorystyczny ton nawiązuje do stylu Philomeny Cunk, przekaz filmu…

Tani sprzęt – problem czy rozwiązanie? Recenzja refleksyjna

2024-04-26

Ale tandeta… Do czego to ma służyć? Z czego to zrobili, z gumolitu? Ostrości nie trzyma i gnie się na wszystkim! Ale słabe szwy… I już się sprało… Oraz wiele, wiele innych narzekań.…

Kotelnica Summer Festival 2024

2024-08-14

W dniach 2-4 sierpnia w największym ośrodku narciarskim w Polsce, w Białce Tatrzańskiej, odbyła się XXVII edycja Kotelnica Summer Festival. We wcześniejszych latach impreza znana…

Rock For People – muzyczne święto w Czechach

2024-08-13

Czy myśleliście kiedyś o tym, żeby urlop spędzić nie w górach, albo nad morzem tylko na festiwalu muzycznym? Taka myśl naszła mnie w ubiegłym roku, kiedy znalazłem w internecie informacje o festiwalu…

schronisko

Zatrucia w Tatrach. Czy Sanepid określił, że jest już bezpiecznie?

2024-09-02

W niedzielę ratownicy TOPR ewakuowali z Doliny Pięciu Stawów około 20 osób. Turyści skarżyli się na objawy takie jak biegunka, wymioty i osłabienie organizmu.…

Do czego służy siłownia?

2024-07-12

Od dzisiaj materiał przyjmuje formę podcastu pt. Elventure zaprasza: Na siłownię!. Będziecie mieli okazję nie tylko poczytać, ale też usłyszeć co Ola ma do powiedzenia na temat treningu. Po pakiecie porad…

Bezpańskie psy

Bezpańskie psy pod ostrzałem. Turyści rozśwcieczeni

2024-08-28

Nowe tureckie prawo jest skierowane bezpośrednio w bezpańskie psy, których na tę chwilę jest około 4 milionów w całym kraju. Prawo wymusza na gminach ubój tych zwierząt…

Lornetka Vortex Vulture 10×56 HD

2024-05-19

Przyznam, że gdy pierwszy raz zetknąłem się z lornetką Vulture HD 10×56 od Vortexa, nie byłem przekonany, czy jest faktycznie tak superancka, jak świadczą pochlebne opinie na rozmaitych…

Kalendarium

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

2024-11-07

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji, między…

Pol'and'Rock

Pol’and’Rock Festival 2024. Kolejne gwiazdy zapowiedziane

2024-06-28

Coraz więcej gwiazd dołącza do line-upu Pol’and’Rock Festival 2024. Co więcej, ostatnio ogłoszono artystę, który z pewnością zaskoczy wielu fanów. Kogo zobaczymy na scenie podczas…

Historia kompasów: od starożytności do teraźniejszości

Kompas jest jednym z najstarszych i najważniejszych narzędzi nawigacyjnych, którego wynalezienie i rozwój miały ogromny wpływ na eksplorację, handel oraz rozwój cywilizacji. Jego historia to fascynująca podróż przez wieki, pełna innowacji i adaptacji do zmieniających się potrzeb ludzkości. W tym artykule postaram się pokazać ewolucję kompasu od jego wynalezienia w starożytnych Chinach aż po teraźniejszość.

Chińskie korzenie

Pierwsze wzmianki o kompasach pochodzą z Chin, gdzie już w IV wieku p.n.e. wykorzystywano magnetyt – naturalnie występujący minerał o właściwościach magnetycznych. Chińscy naukowcy zauważyli, że kawałki magnetytu swobodnie zawieszone na nitce lub umieszczone na pływającej platformie zawsze wskazują ten sam kierunek, co zainspirowało ich do dalszych eksperymentów.

Początkowo kompas używany był nie do nawigacji, ale do celów obrzędowych oraz do geomancji – sztuki układania budynków i innych konstrukcji zgodnie z zasadami feng shui. Magnetyczne wskazówki pomagały określić idealne położenie budowli względem kierunków świata, co miało zapewnić harmonię i dobrobyt mieszkańcom.

Jednym z najbardziej niezwykłych kompasów używanych w starożytnych Chinach był tzw. kompas równonocy. Składał się z magnetytowej łyżki, która dzięki odpowiedniemu wyważeniu miała możliwość obracania się na specjalnej, wypolerowanej płycie. Łyżka obracała się i zawsze wskazywała południe. Ten rodzaj kompasu był używany najpewniej głównie do celów ceremonialnych i wróżbiarskich.

Pierwsze kompasy nie do końca przypominały to z czym kojarzy nam się kompas obecnie. Fot.: https://www.researchgate.net/figure/The-Chinese-report-that-the-compass-Si-Nan-is-described-in-the-works-of-Hanfucious_fig1_234231508

Kluczowe narzędzie żeglarzy

W XI wieku kompas trafił do świata arabskiego, skąd zawędrował do Europy. Arabski geograf Al-Idrisi opisał użycie kompasu przez marynarzy na Morzu Śródziemnym już w XII wieku. Arabowie odegrali kluczową rolę w przekazaniu tej technologii europejskim żeglarzom.

Najstarsze europejskie wzmianki o kompasach pochodzą z XII wieku. Kompas morski z tamtych czasów składał się z igły magnetycznej zamocowanej na korku pływającym w wodzie. Tego typu prosta konstrukcja pozwalała żeglarzom na orientację w warunkach, gdy niebo było zachmurzone i nie można było korzystać z pozycji gwiazd. W XIII wieku zaczęto używać bardziej zaawansowanych konstrukcji, w których igła była montowana na osi w specjalnej obudowie, co zmniejszało jej drgania.

W okresie renesansu kompas stał się nieodłącznym elementem wyposażenia każdego statku. Udoskonalono konstrukcję, zamykając urządzenie w obudowie wypełnionej wodą lub alkoholem, co zmniejszało drgania igły i umożliwiało dokładniejsze odczytywanie kierunku.

Podczas wielkich odkryć geograficznych w XV i XVI wieku kompasy były kluczowe dla podróżników takich jak Krzysztof Kolumb czy Ferdynand Magellan. Dzięki nim mogli oni precyzyjnie nawigować po nieznanych wodach, co przyczyniło się do odkrycia nowych kontynentów i rozwoju handlu międzynarodowego. W tym czasie pojawiły się również specjalne kompasy żeglarskie, które miały kształt kuli umieszczonej w specjalnym zawieszeniu pozwalającym na utrzymanie poziomu niezależnie od przechyłów statku. Było to szczególnie ważne na wzburzonych wodach, gdzie precyzyjne wskazania były kluczowe dla bezpieczeństwa żeglugi.

W XVI wieku florencki wynalazca, Giovanni da Verrazzano, opracował kompasy specjalnie dostosowane do warunków panujących na Oceanie Atlantyckim. Były to pierwsze kompasy, które uwzględniały deklinację magnetyczną – różnicę między północą geograficzną a magnetyczną. Dzięki temu wynalazkowi nawigacja transatlantycka stała się bardziej precyzyjna.

W XIX wieku, podczas rewolucji przemysłowej, kompas przeszedł kolejne modyfikacje. Wprowadzono kompensatory magnetyczne, które pozwalały na korekcję wpływu pól magnetycznych statku na wskazania kompasu. Było to istotne zwłaszcza w przypadku statków o metalowej konstrukcji, które zakłócały działanie tradycyjnych kompasów.

Współczesność

W XX wieku dzięki postępowi technologicznemu kompasy zostały jeszcze bardziej udoskonalone. Obecnie są one precyzyjne i niezawodne, a często również zintegrowane z innymi komponentami, takimi jak odbiorniki GPS. Bywają też po prostu wbudowane w nasze smartfony. W wielu zastosowaniach tradycyjne igły magnetyczne zostały zastąpione przez elektroniczne sensory. Wciąż jednak opieramy się na magnetyzmie ziemi dokładnie tak samo jak Chińczycy prawie 2500 lat temu. Nadal też jest dużo obszarów,  gdzie to postać analogowa kompasu jest najlepszym rozwiązaniem.

Dziś kompasy są powszechnie używane w turystyce i sportach na świeżym powietrzu. Wędrówki, biegi na orientację czy wspinaczka górska wymagają precyzyjnych narzędzi nawigacyjnych, które pozwalają na bezpieczne poruszanie się w trudnym terenie. Współczesne kompasy są lekkie, trwałe i wyposażone w dodatkowe funkcje, takie jak lusterka sygnalizacyjne czy linijki do map.

W żegludze i lotnictwie kompas pozostaje nieodłącznym elementem wyposażenia nawigacyjnego. Mimo że współczesne statki i samoloty korzystają z zaawansowanych systemów GPS, tradycyjny kompas magnetyczny jest nadal używany jako niezawodne narzędzie awaryjne. W żegludze morskiej kompasy żyroskopowe, które nie są podatne na zakłócenia magnetyczne, stały się standardem, ale podstawowy kompas magnetyczny nadal jest nieocenionym narzędziem na każdym statku.

W wojsku kompasy są niezbędnym elementem wyposażenia osobistego żołnierzy, szczególnie w operacjach lądowych, gdzie dokładne określanie kierunków jest kluczowe dla nawigacji i koordynacji działań. Wojskowe kompasy są zaprojektowane tak, aby wytrzymać ekstremalne warunki oraz być odporne na wstrząsy, wodę i zakłócenia magnetyczne.

Chociaż w kosmosie nie ma naturalnego pola magnetycznego Ziemi, to koncepcja kompasu została zaadaptowana do potrzeb astronautyki. Magnetometry, urządzenia mierzące natężenie i kierunek pola magnetycznego, są używane w satelitach i statkach kosmicznych do orientacji i stabilizacji. Dzięki nim możliwe jest precyzyjne sterowanie i nawigacja w przestrzeni kosmicznej.

Ciekawostką jest, że nie tylko ludzie korzystają z właściwości magnetycznych Ziemi. Wiele gatunków zwierząt, takich jak ptaki migrujące, żółwie morskie czy pszczoły, posiada zdolność do nawigacji dzięki wbudowanemu kompasowi biologicznemu. Naukowcy odkryli, że te zwierzęta mają specjalne struktury w organizmach, które pozwalają im wyczuwać pole magnetyczne i używać go do orientacji podczas długich wędrówek.

Kompasy są także widoczne w naszej popkulturze. Od zawsze fascynowały one ludzi i pojawiały się w wielu dziełach literackich i filmowych. Jednym z najsłynniejszych przykładów jest Złoty Kompas Philipa Pullmana, w którym magiczny kompas, alethiometr, odgrywa kluczową rolę w fabule. W kulturze popularnej kompas często symbolizuje kierunek życiowy, dążenie do celu i odkrywanie nieznanego.

Mogą być one także stylowym dodatkiem do naszego turystycznego outfitu. Przykładem takiego kompasu jest kompas Silva Typ 1933. Jest to wyjątkowy kompas, który stanowi swego rodzaju hołd dla współczesnej historii tych urządzeń. Spina on klamrą prawie 100 letnią tradycję tej kultowej w świecie kompasów marki, która była jednym z pionierów kompasów płytkowych, używanych obecnie powszechnie w turystyce czy sporcie. Jego wygląd jest inspirowany kompasami z lat 30., 40. i 50., lecz skrywa w sobie wszystkie najnowocześniejsze technologie, dzięki czemu nie odbiega funkcjonalnością od innych współczesnych modeli, oferując przy tym niepowtarzalny retro styl. Jest to świetna ilustracja tego, jak długą drogę przeszedł kompas od swojego wynalezienia, a jednocześnie jak blisko swoich korzeni wciąż się znajduje.

Jak widać, Typ 1933 prezentuje się dobrze nie tylko na szlaku, ale także w dżungli Starego Miasta.

Zagrożenia i dalszy rozwój

Współczesne badania nad polem magnetycznym Ziemi wykazują, że ulega ono zmianom, co wpływa na działanie kompasów. Naukowcy monitorują tzw. północ magnetyczną, która przesuwa się z biegiem lat. Dzięki nowoczesnym technologiom, takim jak satelity mierzące magnetosferę Ziemi, możliwe jest precyzyjne mapowanie tych zmian i aktualizowanie nawigacyjnych map magnetycznych, co pozwala na bieżące dostosowywanie instrumentów  do aktualnych warunków. W najbliższym czasie nie musimy się więc obawiać, że nasze kompasy przestana być użyteczne.

 

Jaki będzie kolejny krok? Rozwój technologii nieustannie wpływa na ewolucję kompasów. Współczesne badania skupiają się na integracji tradycyjnych narzędzi nawigacyjnych z nowoczesnymi systemami cyfrowymi. Przyszłość kompasów może obejmować jeszcze bardziej zaawansowane technologie, takie jak kompasy kwantowe, które mogłyby oferować bezprecedensową precyzję nawigacyjną, wykorzystując zjawiska mechaniki kwantowej do pomiarów. Choć nie będą się one już opierać na magnetyzmie to mogą stać się nowymi kompasami a ich wynalezienie zmieni nawigację w przestrzeni równie bardzo jak zrobiły to obecne kompasy.

Kompas od swoich skromnych początków w starożytnych Chinach przeszedł długą drogę, stając się niezastąpionym narzędziem w nawigacji i odkrywaniu świata. Jego historia jest świadectwem ludzkiej innowacyjności i nieustającej potrzeby eksploracji. Dzięki ciągłym udoskonaleniom i adaptacjom nadal odgrywa kluczową rolę w wielu dziedzinach życia, pomagając nam znaleźć właściwą drogę zarówno w sensie dosłownym, jak i metaforycznym.

Sprawdź podobne tematy, które mogą Cię zainteresować

Komentarze

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.

Dodaj komentarz

X